Corpus Fontium Historiae Mainae

Cite this page: Jason Koutoufaris-Malandrinos (ed.), “Corpus Fontium Historiae Mainae”, Archiopedia / Αρχειοπαίδεια (2022-), p. 332 (revision #-), ISSN 2732-6012. DOI: To be assigned.

This is a corpus of materials related to the history of Mani, a historical region in Southern Peloponnese.

The corpus will be regularly updated.

The reader must be sure to consult the latest version.

CFHM-095xxxxx1

Archiopedia identifier	CFHM-095xxxxx1
Source	Greek original: Constantine VII Porphyrogenitus, Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν [De Administrando Imperio], 50.71, in Corpus Fontium Historiae Byzantinae 1, p. 236. English translation: Constantine VII Porphyrogenitus, Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν [De Administrando Imperio], 50.71, in Corpus Fontium Historiae Byzantinae 1, p. 237.
Date	??/??/95? (undated)

Greek original

English translation

Ἰστέον, ὅτι οἱ τοῦ κάστρου Μαΐνης οἰκήτορες οὐκ εἰσὶν ἀπὸ τῆς γενεᾶς τῶν προρρηθέντων Σκλάβων, ἀλλ’ ἐκ τῶν παλαιοτέρων Ῥωμαίων, οἳ καὶ μέχρι τοῦ νῦν παρὰ τῶν ἐντοπίων Ἕλληνες προσαγορεύονται διὰ τὸ ἐν τοῖς προπαλαιοῖς χρόνοις εἰδωλολάτρας εἶναι καὶ προσκυνητὰς τῶν εἰδώλων κατὰ τοὺς παλαιοὺς Ἕλληνας, οἵτινες ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἀοιδίμου Βασιλείου βαπτισθέντες Χριστιανοὶ γεγόνασιν. Ὁ δὲ τόπος, ἐν ᾧ οἰκοῦσιν, ἐστὶν ἄνυδρος καὶ ἀπρόσοδος, ἐλαιοφόρος, δέ, ὅθεν καὶ τὴν παραμυθίαν ἔχουσιν. Διάκειται δὲ ὁ τοιοῦτος τόπος εἰς ἄκραν τοῦ Μαλέα, ἤγουν ἐκεῖθεν τοῦ Ἐζεροῦ πρὸς τὴν παραθαλασσίαν. Διὰ δὲ τὸ τελείως ὑποτεταγμένους εἶναι αὐτοὺς καὶ ἄρχοντα παρὰ τοῦ στρατηγοῦ δέχεσθαι καὶ πειθαρχεῖν καὶ ὑπείκειν ταῖς τοῦ στρατηγοῦ προστάξεσιν παρέχουσιν πάκτον ἐκ παλαιτάτου χρόνου νομίσματα υ’.

The inhabitants of the city of Maina are not of the race of the aforesaid Slavs, but of the ancient Romans, and even to this day they are called ‘Hellenes’ by the local inhabitants, because in the very ancient times they were idolaters and worshippers of images after the fashion of the ancient Hellenes; and they were baptized and became Christians in the reign of the glorious Basil. The place where they live is waterless and inaccessible, but bears the olive, whence their comfort is. This place is situated on the tip of Malea, that is, beyond Ezeron towards the coast. Seeing that they are perfectly submissive and accept a head man from the military governor, and heed and obey the commands of the military governor, they have paid from very ancient times a tribute of 400 nomismata.

CFHM-14xxxxxx1

Archiopedia identifier	CFHM-14xxxxxx1
Source	[Demetrio Stefanopoli], Précis historique de la maison impériale des Comnènes, où l'on trouve l'origine, les moeurs et les usages des Maniotes etc., Amsterdam, 1784, p. 24.
Date	??/??/14?? (undated)

Η τῆς Λακέδέμονίάς γεροσίας ἐπιγηνὸσκισαν κ’ κατέστισαν προτογέροντα τὸν νικέφορον Κομνήνόν τοῦ Δαβιδ ὀμοιη κ’ ῆπέχεται τοῦ διάφιλάξαι ἀυτόν ἀπό τὸν βαρβάρικόν διογμόν κ’ Αρχιερής κ’ Ιερής πάντες φροντίζουσι περὶ τὸν ἀπογονον ἀυτοῦ.

CFHM-147301041

Archiopedia identifier	CFHM-147301041
Source	[Demetrio Stefanopoli], Précis historique de la maison impériale des Comnènes, où l'on trouve l'origine, les moeurs et les usages des Maniotes etc., Amsterdam, 1784, p. 20.
Date	04/01/1473

Ης δενξαν Χροῦ ἁμήν 1473. Ιούναριου τετάρτη.

Αναφανίστισαν ἔμπροστεν ἐμοῦ κυνογράφου τὴς πολητίας τοῦ βιτύλο κ’ κάτοθεν πιστίον μαρτίρων ἁπὸ τὸ ἐνα μαιρος ὁ ἐξεχότατος ἄρχοντοας νικέφωρος ἰός τοῦ αὐτοκράτορας Δαβίδ Κομνηνοῦ τὴς τρεπιζὸντας κ’ ἀπὸ τὸ ἀλο μαὶρος ὄ ἄρχοντας Πέτρος πατὶρ τὴς ἀρχόντίσας Ελένις τὴν ὀπίαν δίδι τοῦ ἄνοθεν ἐξεχοτάτου νικεφόρου διὰ γηνίτου νομίμο καθὸς θέλει ἤ νόμη τὴς Εκλισίας. Νικέφορος, Πέτρος, [κτλ.]

CFHM-147407011

Archiopedia identifier	CFHM-147407011
Source	[Demetrio Stefanopoli], Précis historique de la maison impériale des Comnènes, où l'on trouve l'origine, les moeurs et les usages des Maniotes etc., Amsterdam, 1784, p. 21.
Date	01/07/1474

Χιλιοστὸ τετρακοσιοστὸ ἐβδομικοστὸ τετάρτο Ιοὐλίου πρὸτη ἐτέκτι ἕν παιδίο τοῦ ἐξεκοτάτου Νικεφόρου τοῦ ἀυτοκράτορα Δαβίδ Κομνήνου τριμπιζοῦντος, κ’ τῆς αρχοντισας Ελένης τοῦ ἀρχοντος Πέτρου ἐβαπτιστι ἐμιροτι κ’ ὀνομάστι Αλέξιος απὸ ἐμου τόυ Αρχιερέος τον Βητύελου, [κτλ.]

CFHM-158208031

Archiopedia identifier	CFHM-158208031
Source	Greek version: Spyridon Lambros, “Ὁ κατὰ τὸν δέκατον ἕβδομον αἰῶνα εἰς τὴν Τοσκάναν ἐξοικισμὸς τῶν Μανιατῶν”, Νέος Ἑλληνομνήνων 2(4), December 1905, pp. 396 ff. (397-398). Italian version: Augustinus Theiner and Fransiscus Miklosich (eds.), Monumenta spectantia ad unionem Ecclesiarum Graecae et Romanae, Vienna, Gulielmus Braumueller, 1872, pp. 63-64.
Date	03/08/1582

Greek version

External inscription:
+ τιμιοτατὸν αξηοτατον κ’ κόν παπα της ρομάς καθοληο βασιλη καὶ δεσπῶτι τὸν χρηστιανο
δοθιτῶ τῆν ρομα

Text:
ᾳφπβ αγουστου Γ

+ τιμιοτατον καὶ αξη ωτατὸν κν κόν πάπαν τῆς ρομάς ἀρχηερεα τὸν χρηστιανο πολα σε προcκηνοῦμε τὼ ἐλαπροτατο σοῦ κορμι εμης ἡ μανηατές ολη μικρη καὶ μεγραλη ιερης καὶ γεροτές πολα προcκηνοῦμε τὴν βασιλεια σοῦ πεθημοτας καὶ ζητοτας τῆν βασιλεια σοῦ ἐσιμαζοχτηκαν ολος ο λαος καὶ γραφομε της βασιληα σοῦ καὶ στελνομε τὸ νηκωλα τοῦ προτοπαπα τοῦ μοῦρησκου τὸν ηον οπου ενε ὁ πατερας του κοῦβερναδουρος ησε ολη τῆν μανη ησε τρακοσια χορηα καὶ ησεξητα χορές δια να σοὺ ηπι πραματα δουλεψη του θεοῦ καὶ ολης της χρηστιανoσινης καὶ παρακολοῦμε τῆν βασιλεια σοῦ να γραψης του ρηγος δια τι τορα ηπορουμε να επαρομε τὸν μωρεα να καταδι κάσομε τον μεγαλον αγαρηνο να ηξευρη η βασιλι[α] σοῦ πος ηβρησκοντε εξη χηληαδες παληκαρηα οποῦ ηνε δοῦλευταδὲς της βασιληα σοῦ εξοῦ αποτὸν τὸν ἀποδοληπὸν τοῦ μωρέος οπου πατεχοῦ βοηθηα πο την βασιληα σοῦ καὶ ἀπο εμάς τους μανηατές εγο μακροδις μαλευρης απο το βητιλο με το ηδιο θελιμα τοῦ τοπου ἔγραψα το ανοθε
εγο καλοποθος φουκας στεργομε το ανοθε γεγραμενο εγο νηκολάς διατρος στεργομε το ανοθε γεγραμενο εγο παπὰς χρησοσπαθης μαρτιρο τὸν ανοθε γεγραμενω εγο θεοδορης κοτοσταβλος στεργομε το ανοθε γεγραμενο εγο διμιτρις κλιροδοτις στεργομε τω ανοθε γεγραμενο Εγο θεοδορης ἀλεβρας τεργομε το ανοθε γεγραμενο εγο κωστατης ο νηκλο στελγο το ανοθε γεγραμενο εγο μιχαλης ο ρηκιφος [;] στεργο το ανοθε γεγραμενο εγὸ τζιληδονης αμπελουργος τεργομε το ανοθε εγο διμιτρης ο τριγονας στεργομε το ανοθε γεγραμενο
+ Εγω προτοπαπας μουρησκος μανης φερμαρο με τῶ ηδιο μοῦ χερη +

[The letter is signed in manuscript.]

Italian version (annexed to the original document)

Questa lettera viene dal Capo di Maino del Peloponneso detto la Morea di Grecia. Tradottione.
All’ honorandissimo e degnissimo signore il signor Papa di Roma, Catolico Re et Signore de Christiani.
Honorandissimo e degnissimo signore signor Papa Sommo Pontefice delli Christiani, molto riuerimo la Vostra Ill^ma persona noi di Mani, piccoli et grandi, sacerdoti et vecchi, molto riuerimo il Vostro imperio, desiderando et domandando il Vostro imperio. Semo radunati tutto il popolo e scriuemo al Vostro imperio, et mandiamo Niccolo dell’ arciprete Morisco figliuolo, il padre del quale è gouernadore in tutto il luogo di Mani in trecento ville et in sessanta città , per dirui cose in seruitio di dio et di tutta la Christianità, et pregamo il Vostro imperio scriuere al Re, perchè hora potemo pigliare Morea et perseguitare il gran tiranno. Sappia il Vostro imperio, come si trouano sei milia soldati serui del Vostro imperio fora del resto del popolo della Morea, li quali aspettano aiuto dal suo imperio et da noi altri di Mani.
Ego Marcuodio Maleuris da Vitilo di propria volontà di tutto il luogo ho scritto quanto di sopra.
Io Calopotho Fuca confirmo quanto di sopra.
Io Niccolò Medico confirmo quanto vt supra.
Io Prete Chrisospathis confesso quanto di sopra.
Io Theodoro Contestabile confermo quanto di sopra.
Io Dimitrio Clirodoto confirmo quanto di sopra.
Io Thododo Aleusas confirmo quanto di sopra.
Io Constante Nicola confirmo quanto di sopra.
Io Michele Richifo affermo quanto di sopra.
Io Ziliudis Ampelurgo affermo quanto di sopra.
Io Dimitrio Trigona affermo quanto di sopra.
Io Arciprete Morisco di Mani affermo di mia propria manu.

CFHM-181205071

Archiopedia identifier	CFHM-181205071
Source	Socrates V. Kougeas, “Ἱστορικαὶ πηγαὶ διὰ τὴν Ἡγεμονίαν τῆς Μάνης (1774-1821)”, Πελοποννησιακά 5, 1962, pp. 60 ff. (68-69).
Date	07/05/1812

Ἐνδοξότατε Ἐμίναγα δουλικῶς προσκυνοῦμεν.
Ἐπειδὴ καὶ κατὰ τὴν προσταγήν σας ἐσυνάχθημεν ὅλοι ἐδῶ εἰς Μαραθωνήσι Δεσποτάδες τῆς Μάνης καὶ καπεταναῖοι καὶ πρόκριτοι, καὶ ἐλθόντες ἔμπροσθεν τῆς ἐνδοξότητός σας ἀνεγνώσθη τὸ ὑψηλὸν προσκυνητὸν μπουγιουρντὶ τοῦ ὑψηλοτάτου καὶ πολυχρονίου βαληγιανοὺμ Καπουδὰν πασᾶ αὐθεντός μας καὶ γράμμα τῆς Ἐκκλησίας μας τοῦ Πατριάρχου, τὰ ὁποῖα ἀκούσαντες ὅλοι καθαρῶς ἐκαταλάβαμεν τὴν ἔννοιαν τῆς ὑψηλῆς προσταγῆς τοῦ πολυχρονίου αὐθεντό μας, καὶ συμβουλὴν καὶ ἀφορισμὸν τοῦ Πατριάρχου μας. Ὅθεν ἀναχωρόντας ἀπὸ τὴν ἐνδοξότητά της ἐσυνάχθημεν ὅλοι κοινῶς εἰς ἓν μέρος, συσκεφθέντες διὰ νὰ εὕρωμεν τὸν τρόπον τῆς ἐκτελέσεως τῶν ὑψηλῶν προσταγῶν τοῦ πολυχρονίου αὐθεντός μας καὶ συμβουλῆς τοῦ Πατριάρχου. Ὅθεν λοιπὸν λογοτριβήσαντες πολλὰ τοῦτο καὶ ἐκεῖνο, ποῖον νὰ εὕρωμεν ἄξιον, τίμιον καὶ ἱκανὸν διὰ νὰ ἐκλέξωμεν Μπέην μας καὶ ζαπίτην τοῦ τόπου, καὶ νὰ εἶναι δυνατός, φρόνιμος καὶ νουνεχὴς εἰς τὸ νὰ ἠμπορῇ νὰ ἐκτελέσῃ τὰ προσταττόμενα παρὰ τὸ ὕψος τοῦ πολυχρονίου αὐθεντός μας καὶ νὰ δώσῃ τὸ νιζάμι τῶν κλεπτῶν καὶ κουρσάρων, καὶ ἡμεῖς ὅλοι συμβοηθοὶ αὐτῶ. Προετιμήθη λοιπὸν καὶ προεκλέχθη τῶν ἄλλων ὡς ἄξιος καὶ ἱκανὸς ὁ κὺρ Θεόδωρος Γληγοράκης, ἀνεψιὸς τοῦ Τζανέτμπεη καὶ γαμβρὸς τοῦ Ἀντώνμπεη. Ὅθεν καὶ παρακαλοῦμεν τὴν ἐνδοξότητά της ὅλοι, ἐπίσκοποι καὶ καπεταναῖοι καὶ λοιποὶ πρόκριτοι ὁποῦ αὐτὸν καὶ ἡ ἐνδοξότης της νὰ διορίσῃ καὶ νὰ ἀφήσῃ ἀρχηγόν μας ἕως ὅτου νὰ ἔλθῃ καὶ ἡ τελεία ψῆφος τοῦ πολυχρονίου καὶ ὑψηλοτάτου αὐθεντός μας Καπουδὰν πασᾶ, καθὼς καὶ τὸ κοινὸν ἡμῶν ἄρτζι πρὸς τὸν πολυχρόνιον αὐθέντην μας ζητεῖ, ἐπειδὴ καὶ ὅλος ὁ ραγιᾶς τῆς Μάνης εἰς αὐτὸν εἶναι εὐχαριστημένος, καὶ ταῦτα μὲν δουλικῶς, μένομεν δὲ εὐπειθεῖς καὶ ὑπήκοοι εἰς τὰς προσταγάς. 1812, Μαΐου 7.
+ Ὁ Καρυουπόλεως Βενέδικτος [seal].
+ Ὁ Πλάτσης Ἱερεμίας [seal].
+ Ὁ Ἀνδρούβιστας Θεόκλητος [seal].
+ Ὁ Μηλέας Ἰωσὴφ [seal].
+ Ὁ Ζαρνάτας Παρθένιος.
Τζανέτμπεης Καπετανάκης [large seal inscribed in Turkish letters].
Ἀντώνμπεης Γρηγοράκης [seal inscribed in Turkish letters].
Καπετὰν Χριστόδουλος [large oval seal inscribed “ΧΡ+ΔΛ” {presumably Χριστόδουλος}, the cross being supported by two lions, underneath of which the following are inscribed: “ΖΓΥΖΓ {presumably Ζυγοῦ} 1811”].
Καπετὰν Γιοργάκης [oval seal inscribed in Greek and Turkish letters. The Greek letters read: “ΚΝ.ΓΡΚ {presumably Καπετὰν Γιωργάκης} 1798”].
Κυριακούλης Καπετανάκης Μαβρομιχάλης.
Θεοδωράκης Καλκαντῆς Καστανάκος.
Γιώργης τοῦ Καπετα Κωσταντῆ Τουράκη.
Πιέρος [?] τοῦ Καπετα Μιχάλη.
Καπετὰν Πανάγος Στρατάκης.
Διονύσιος τοῦ Καπετὰν Παναγιώτη.
Δημητράκης Γληγοράκης ἀνιψιὸς τ’ Ἀντώνπεη.
Γιωργάκης Μπεϋζαντὲς τοῦ Τζανέτμπεη.
Τσιγκούριος Γληγοράκης ἀνιψιὸς τοῦ Ἀντώνμπεη.
Παναγιώτης Βενετζιανάκις.